O cyklu zajęć "Konik Muzealny" opowiada Jagoda Gumińska-Oleksy z zespołu do spraw programów edukacyjnych dla dzieci i rodzin Muzeum Narodowego w Krakowie.

Jak powstał cykl zajęć "Konik Muzealny" - jakie były jego początki?

KONIK narodził się mniej więcej trzy lata temu, w nowo otwartej po generalnym remoncie Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach. Projekt warsztatów bezpośrednio zainspirowany jest akcjami, jakie do rodzin z dziećmi kierują niektóre europejskie muzea, przygotowując dla nich zadania, ułatwiające samodzielne zwiedzanie.

KONIK krakowskiego muzeum zyskał własne zasady i dziś funkcjonuje jako jednorodny, choć ciągle ewoluujący, system. Nietypowa forma KONIKÓW polega na otwartej formule, w której połączono elementy klasycznych warsztatów twórczych oraz, przypominającej podchody, gry muzealnej. Obecnie KONIK Muzealny „wydeptuje” nowe ścieżki edukacyjne w ośmiu oddziałach Muzeum Narodowego. To zresztą istotna rola tych warsztatów – KONIK Muzealny łączy oddziały i uświadamia publiczności, że krakowskie Muzeum Narodowe to olbrzymi zbiór dzieł sztuki z różnych epok, dziedzin i stron świata.

Komu dedykowane są zajęcia? 

Oferta skierowana jest do rodzin posiadających dzieci w wieku przedszkolnym, a więc mających mniej więcej od 3 do 6 lat. Ta zasada jest jednak dość elastyczna. Zdarza się przecież, że 5 latek ma młodsze lub starsze rodzeństwo, które towarzyszy uczestnikowi zajęć w wycieczce do muzeum i choć pod względem merytorycznym to głównie wiek przedszkolaka jest punktem odniesienia dla twórców programu, to jednak starają się oni umieścić w scenariuszu możliwości, z których skorzysta także starsze rodzeństwo lub rodzic z maluchem na ręku.  

Co dzieci wynoszą z zajęć?

Mamy nadzieję, że tym co dzieci wynoszą z zajęć jest przede wszystkim poczucie dobrej zabawy i zadowolenia z czasu spędzonego wspólnie z najbliższymi. Oczywiście staramy się, by przy okazji zabawy uczestnicy dowiedzieli się czegoś nowego o sztuce, artystach, zbiorach muzeum, czasach, zwyczajach i kulturze minionych epok. W tym celu przygotowujemy dla nich zestawy zadań – do każdego KONIKA innych. Znajdują się wśród nich zarówno te trudniejsze i bardziej skomplikowane, wymagające czasu i wykorzystania zdolności manualnych, jak i pozornie proste i stosunkowo szybkie, sięgające jednak do osobistych doświadczeń uczestników, wspomnień rodzinnych, wykorzystujące umiejętności dorosłych i relacje jakie zachodzą miedzy członkami rodziny.

Bywa, że niektóre zadania przeznaczone są tylko dla dorosłych. Oczywiście ich wykonanie przez dorosłego przynosi korzyść i sprawa radość przedstawicielom obu pokoleń. Może być to opowiedziane lub przedstawione w innej formie wspomnienie z dzieciństwa, przypomnienie i wykorzystanie dawnej zabawy lub gry, wiedza dorosłych dotycząca wydarzeń historycznych, trudnych słów i nazw, umiejętność wejścia w jakąś rolę, wreszcie pomoc w wykonaniu trudniejszego zadania.

Bardzo istotną w tej formule jest możliwość zaprezentowania się dorosłego przed własnym dzieckiem, a przy okazji przed pozostałymi uczestnikami warsztatów i poczucie dumy jaką w tej sytuacji odczuwa dziecko. Czas spędzony w muzeum jest czasem spędzanym wspólnie i choć oczywiście głównymi beneficjentami zajęć są dzieci, bez czynnej obecności „ich” dorosłych warsztat nie miałby szansy się udać.

Jak dużym powodzeniem cieszą się zajęcia?

Nasze doświadczenie, liczba uczestników, opinie wpisywane do kart ewaluacyjnych przez rodziców (i dzieci!) oraz ciepłe słowa przysyłane w mailach (o nominacjach i zdobytych już nagrodach Słoneczników nie wspomnę) wskazują, że nie tylko Konik Muzealny, ale także pozostałe nasze cykle edukacyjne skierowane do najmłodszych, cieszą się dużą popularnością wśród rodzin z dziećmi. Nas z kolei bardzo cieszy fakt, że rodziny przedkładają możliwość spędzenia czasu w przestrzeniach galerii sztuki nad atrakcje o bardziej komercjalnym charakterze.

Czym jest dla Muzeum jest nagroda w konkursie Słoneczniki?

Przede wszystkim wielkim zaszczytem, tym bardziej, że Konik Muzealny już dwukrotnie zdobył tę nagrodę. Szczególnie cieszy świadomość, że o jej przyznaniu decydują przede wszystkim sami odbiorcy oferty edukacyjnej – rodzice, którzy wysyłają głosy, ale, jestem o tym przekonana, także dzieci, które podpowiadają im na co zagłosować. Nagrodę, a nawet samą nominację, traktujemy również jako szczególny wyraz zaufania dla naszych kompetencji i umiejętności oraz wiary w to, że dzieci stanowią dla nas – twórców muzealnej edukacji – niezwykle ważną grupę odbiorców.  Ta wiara dodaje nam skrzydeł.

Jakie są najbliższe plany Muzeum związane z wkładem w edukację najmłodszych?

Edukacja, w tym oferta skierowana do rodzin z dziećmi jest bardzo ważna z punktu widzenia misji narodowego Muzeum. Zapewnia nas o tym także Dyrekcja tej instytucji. Mamy więc nadzieję, że edukacja najmłodszych zawsze będzie miała szanse na rozwój inicjatyw, których celem jest zapewnienie ciągłego kontaktu z rodzimą kulturą.

Pragniemy by wszystkie nasze, rozwijające wyobraźnię i namawiające do twórczego myślenia, cykle edukacyjne dla najmłodszych dzieci, takie jak „Konik Muzealny”, „Paleta Debiutanta”, „7 Dzień Tworzenia” czy, również nominowany w tym roku „Latający dywan. Opowieści przedmiotów” nadal cieszyły się tak licznym udziałem naszych odbiorców. Kontynuacja wypracowanych już metod i programów wydaje się być im potrzebna.

W dalszych planach mamy program skierowany do nieco starszych dzieci, których wiek określamy umownie jako 10+. Zauważamy potrzebę stworzenia programu dla dzieci wkraczających już w nowy etap rozwoju i edukacji, związany z jednej strony z zainteresowaniami  konkretną wiedzą i umiejętnościami, z drugiej szukaniem odpowiedzi na bardziej „dorosłe” pytania. Sztuka od wieków jest przecież także odzwierciedleniem pewnych, nurtujących ludzkość, problemów i próbą znalezienia odpowiedzi – chcielibyśmy więc wykorzystać tę wyjątkową możliwość jaką dają nam w tym kontekście zbiory Muzeum Narodowego.